رفو گری فرش یکی از حساس ترین خدماتی است که باید هر قالیشویی توانایی ارائه آن را به نحوه احسن داشته باشد . رفوگری به معنی تجدید دوباره بافت قالی ، در واقع به معنی تعمیر بافت و شکل فرش به نحوه ای عالی است . فرش ها جزو حساس ترین و آسیب پذیر ترین وسایل منزل هستند و از همه بیشتر نیاز به مراقبت دارند . مراقبت نکردن و توجه ، دقت کافی به آن ها آسیب دیدگی و پوسیدگی و غیره می شود . بسیاری از افراد که فرش هایشان دچار چنین مشکلاتی می شود فکر می کنند باید آن ها را عوض کرد ، اما امروزه با استفاده از دانش رفوگری می توان این آسیب ها و خرابی ها را ترمیم کرد . هنر رفوگری فرش جزو آن دسته از مشاغلی است که دقت و ارزش آن بسیار زیاد است . حتی فردی که فرش را می بافد و بافنده خطاب می شود از این هنر اطلاعات کاملی ندارد و باید به صورت کامل این موارد را آموزش ببیند . کلمه رفوگری را صددرصد شما بارها و بارها به گوشتان خورده است و شنیده اید اما به آن توجهی نکرده اید و یا هیچ اطلاعاتی درباره آن ندارید . در این مقاله قصد داریم تا در مورد رفوگری فرش و چگونگی انجام آن اطاعات بسیار مفیدی را خدمت شما عزیزان ارائه دهیم . رفوی فرش ماشینی کاری حساس است که دقت بالایی را می طلبد و در این امر باید نکاتی را در نظر گرفت و رعایت کرد که در این مقاله به مواردی از انها اشاره می نماییم .
هنر رفوگری فرش از حساس ترین خدمات است و به انجام ترمیم و بهسازی قسمت های فرسوده ، آسیب دیده ، سوخته شده و پاره شده را رفوگری می گویند . این را بدانید که کار رفوگری قالی بسیار ظریف است و نیاز به دقتی بالا دارد . این اقدام کار هرکسی نیست و باید قالی های خود را که نیاز به رفوگری دارد دست متخصص آن بسپارید .
زمانی فرش ها نیاز به رفوگری و ترمیم دارند که از طرف شرایط و عواملی که جان آن ها به خطر بیافتد و به آن ها آسیب رسانده شود . بعضی از آسیب ها کاملا اتفاقی هستند ، که افراد اصلا متوجه آن نشده و نا خودآگاه اتفاق می افتد . بعضی از آسیب ها ناشی از استفاده مکرر و طولانی مدت از فرش ها است که باعث فرسودگی ، پارگی و از بین رفتن رنگ آن می شود . این عوامل غیر انسانی است اما می توان با احتیاط و مراقبت و رعایت نکات لازم تا حدی جلوی این مشکل را گرفت . بعضی از عوامل آسیب رسان به بافت فرش ها که نیاز به رفو دارند می توان عواملی مانند سوختن ( آتش ، سیگار و غیره ) ، پاره شدن با چاقو ، بید زدگی و غیره دانست . اما این خطرات را با رعایت نکات ایمنی به راحتی می شود کنترل کرد و جلوی اتفاقات را گرفت .
یکی از وسایلی که امروزه به صورت وفور مورد استفاده قرار می گیرد ، قالی ماشینی است . برای مواردی مانند شیرازه دوزی برای فرش ماشینی با شیرازه آسیب دیده ، ریشه بافی برای ریشههای آسیب دیده و نامنظم و یا برای منظمتر شدن آن انجام میشود . علاوه بر این ، مواردی هم چون دو گره کردن فرش ، چرمدوزی زیر فرش برای جلوگیری از سر خوردن قالی ، بافت دوباره قسمتهایی از فرش که بافت آن از بین رفته است و رفع سوختگی فرش با برداشتن و جداسازی قسمتهای آسیب دیده و تعمیر آن قسمتها برای از بین بردن و پنهانسازی آسیب دیدگیهای فرش و مواردی از این دست انجام میشود که همه این تعمیرات در کارگاه ها و دوره های آموزشی رفوگری فرش های ماشینی انجام میشود .
از ابزاری که در رفوگری فرش از آن استفاده می کنیم عبارتند از ؛ قلاب پشت ، شانه رفوگری ، چاقو کارد بی نوک ، چاقو بافت ، چنگال ، سوزن ، قیچی ، نخ پود و پنبه ای ( چله ) ، میخ ، اتو ، میخ کش ، چهار چوب ، نقشه و طرح کلی فرش که از دیگر قسمت می تواند جدا کند ، آب ، تخته ، کیله .
ما در اینجا می خواهیم عملیات رفوگری فرش ها را به صورت مختصر و جامع برای شما همراهان عزیز توضیح دهیم .
1 _ ابتدا فرشی را که می خواهیم رفو کنیم از پشت بر روی چهارچوب نصب می کنند .
2 _ در این مرحله با استفاده و بکار گیری از نخ های هم رنگ قالی ، اقدام به ترمیم خرابی ها می کند . این نکته را نیز در نظر داشته باشید اگر رنگ بقیه نخ های فرش از بین رفته باشد ، شما هم باید از نخ های رنگ و رو رفته استفاده کنید . رفوگر رنگ را از روی بقیه شیرازه های فرش انتخاب می کند .
3 _ اگر چله آخر و اول فرش نیز از بین رفته باشد باید اول از همه اقدام به ترمیم آن کنیم .
4 _ بعضی از روش های ترمیم قالی ها نیز قاعده خاص خود را دارد ، مانند بید خوردگی . آموزش رفوگری بید خوردگی فرش ها نیاز به مهارت و آموزش بسیاری دارد .
5 _ اگر در رفوکردن فرش ، نقشه و رنگ انتخاب شده با رنگ و نقشه اصلی تفاوت داشته باشد ، باعث پایین آمدن ارزش محصول می شود و باید دقت داشته باشیم در قسمت های پارگی و سوختگی و غیره که در سطح اصلی فرش به وجود می آید ، باید با دقت بسیار بالایی رفو شود تا با این اتفاق متفاوت شدن طرح فرش رخ ندهد .
6 _ برای ترمیم پاره شدگی فرش باید محل آسیب دیده را از پشت با ماژیکی علامت گذاری کنید و اگر خیلی عمیق بود باید کاملا با تیغه بریده شود و سپس به ترمیم آن محل پرداخت .
7 _ اگر می خواهید قسمت هایی که رنگی هستند را رفو کنید و برای اینکه رنگ آن ها یکی شود ، کسی که می خواهد این کار را انجام بدهد یا همان رفوگر باید دانش و اطلاعاتی در خصوص رنگرزی داشته باشد تا در قسمت تهیه رنگ ، به مشکلی برنخورد .
8 _ اگر در یک طرف فرش پارگی ایجاد شود می توان آن را از روی نقشه طرف سالم قالی رفو نمود . اگر نقشه دو طرف فرش یکسان نباشد رفوگر باید با توجه به کلیات نقشه فرش ، نقشه ای مناسب روی کاغذ شطرنجی طرح نماید سپس عمل رفوگری را انجام دهد . هرگاه فرش بدون نقشه ترمیم شود ارزش خود را از دست خواهد داد .
9 _ گاهی در آخرین مرحله عملیات هنرمندانه و حساس رفوگری اتفاق می افتد ، با وجود تمام دقت هایی که به عمل آمده رنگ فرش با دیگر نخ هایی که در طرح قالی بکار رفته شده است متفاوت بوده ، در این صورت رفوگر می تواند از رنگ های محلول و آماده استفاده نماید و پس از پایان کار رفوگری ، قیچی زدن ، کیله کشی ، اتوکشی از آن رنگ ها برای تطبیق چله استفاده نماید و بعد روی قسمت رنگ شده ، اتوی نیمه گرم ( به مدت ده ثانیه) قرار دهد تا نتیجه مطلوب به دست آید . با این رنگ ها حتی می توان عیب رگه های فرش را نیز رفع نمود اگر رنگ ها ثابت باشد هنگام شستن فرش نیز از بین نخواهد رفت .